Το παρακάτω κείμενο μπορείτε να το βρείτε στο τεύχος 0 του περιοδικού Tantrum.
Επίσης σε pdf εδώ.
Λίγα λόγια για τις γυναικοκτονίες από μια φεμινιστική σκοπιά
Τι είναι οι γυναικοκτονίες;
Τι συμβαίνει στην Ελλάδα και τι ιδιαίτερα χαρακτηριστικά έχει αυτό το φαινόμενο;
Πώς αναπαρίσταται στα Μ.Μ.Ε.;
Τι σημαίνει για εμάς με λίγα λόγια, αυτός ο νεοεμφανιζόμενος όρος και γιατί χρειάζεται να διακριθεί από άλλου τύπου δολοφονίες;
Εδώ θα μιλήσουμε για όλα αυτά, ως ένα ζήτημα κεντρικής σημασίας για το φεμινιστικό κίνημα. Κατά καιρούς σε διάφορες παγκόσμιες ημέρες μνήμης ενάντια στη βία κατά των γυναικών, γίνεται αναφορά στην κατεξοχήν αιτία θανάτου των γυναικών στον Δυτικό κόσμο: τη δολοφονία τους από κάποιο άντρα. Ο όρος γυναικοκοκτονία ο οποίος άρχισε να χρησιμοποιείται τη δεκαετία του '80 και να αναγνωρίζεται ως τέτοιος από επίσημους φορείς, ΜΚΟ κλπ, φαίνεται να απουσιάζει και να αποσιωπάται από την κοινωνική σφαίρα. Τα τελευταία χρόνια, πολλές από εμάς προσπαθούμε να κεντρικοποιήσουμε την σημασία του λέγοντας πως: η κακοποίηση που ασκείται στα γυναικεία σώματα εκφράζεται με ποικίλους τρόπους. Μπορεί να είναι κακοποίηση φυσική, συναισθηματική, λεκτική και σεξουαλική. Η γυναικοκτονία είναι η πιο ακραία και θανατηφόρα εκδήλωση της βίας κατά των γυναικών, η οποία βάζει στο επίκεντρο το θάνατο της γυναίκας, τον τερματισμό της ύπαρξής της πέρα από την υποτίμηση, τον έλεγχο, την αντικειμενοποίηση και πειθάρχηση του σώματός της, στο οποίο στοχεύουν οι άλλες μορφές έμφυλης βίας. Η γυναικοκτονία διαπράττεται κατά βάση στην οικογενειακή εστία, από ερωτικούς συντρόφους, συζύγους, πατεράδες, αδερφούς, και είναι από τις πιο βίαιες επιθέσεις εναντίον του γυναικείου πληθυσμού, που όμως παρά την έντασή του, δεν αποτυπώνεται ως τέτοια. Παρότι τα γεγονότα αυτά, λαμβάνουν χώρα καθημερινά ανά τον κόσμο, παρουσιάζονται σαν μεμονωμένα περιστατικά κι ερμηνεύονται σαν εγκλήματα πάθους, επειδή μία γυναίκα που δεν υπάκουσε, ξύπνησε το «αντρικό επιθετικό αντανακλαστικό» κάποιου από τους κοντινούς της άντρες.
Γιατί οι κοντινοί άντρες δολοφονούν γυναίκες;
Μεγαλωμένες στην ελληνική κοινωνία, ήρθαμε αντιμέτωπες από μικρές με μια σειρά πειθαρχήσεων που ρίζωναν μέσα μας. Καλούμασταν να προσέχουμε, να έχουμε δεύτερες, τρίτες σκέψεις, να οφείλουμε να σιωπούμε σε περιστατικά παραβιαστικά (λεκτικής και σωματικής φύσης). Το οικογενειακό σπίτι στην καλύτερη και στην χειρότερή του έκφραση, ήταν ο πρώτος και βασικός τόπος που ήρθαμε σε επαφή με τον καθοριστικό λόγο του πατέρα πάνω στη συμπεριφορά μας, την ενδυμασία μας, ακόμη και τη σεξουαλικότητα μας. Όπου δεν έφτανε η παρέμβαση του πατέρα, ενεργό, συμπληρωματικό ρόλο αναλάμβαναν άλλες αντρικές οικογενειακές φιγούρες, τα αδέρφια, ξαδέρφια, θείοι. Αυτή η κυρίαρχη συνθήκη, μεταφέρεται σε ύστερο χρόνο και στις ερωτικές και οικείες σχέσεις. Είτε είναι γκόμενοι, είτε σύζυγοι, έχουν κοινωνικοποιηθεί και οι ίδιοι με τέτοιο τρόπο απ' τους πατεράδες και τις αντροπαρέες, ώστε να μπορούν να αναλάβουν το πλέον ρυθμιστικό ρόλο στα γυναικεία σώματα και έχουν τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο, στο τι θα κάνουμε σε κάθε επιλογή μας. Οργανικό ρόλο σ' αυτή την πειθάρχηση καταλαμβάνουν και οι μητέρες μας. Με καθημερινές νουθετήσεις στο πως να υπάρχουμε ως θηλυκότητες και με ρητή ή όχι στήριξη πατριαρχικών επιταγών στις οποίες πρέπει να υπακούσουμε, διευκολύνουν στην μετατόπιση της όποιας ευθύνης στα χέρια μας.
Στην ελληνική περίπτωση συγκεκριμένα, οι χριστιανικές και παραδοσιακές αξίες συντηρητισμού διαπερνούν όλο τον οικογενειακό ιστό, η σεξουαλικότητα αφορά κατά βάση τα αρσενικά μέλη του σπιτιού και οι θηλυκότητες αλλά και οποιαδήποτε άτομο παρεκκλίνει απ' το δίπολο των φύλων, εκτοπίζεται στη σφαίρα του ανήθικου, του αφύσικου. Με βάσει αυτά διαμορφώνεται η πατριαρχική κουλτούρα που επιτρέπει και τη βία κατά των γυναικών.
Την ίδια στιγμή, η ελληνική κοινωνία, αναγνωρίζει και αναπαράγει την cis straight αρρενωπότητα με πολύ συγκεκριμένο τρόπο. Η οικοδόμηση της ως «προστάτη του σπιτικού», «καλό παιδί», ωκουβαλητή» και συντηρητή της ευταξίας της οικογένειας, αποκρυσταλλώνεται στην ενδεικτική λέξη «λεβέντης». Σε μια πρώτη επαφή με το τι σημαίνει να είσαι λεβέντης στο σήμερα - πέρα απ' το να είσαι σίγουρα cis straight άντρας - απ' την κοινωνική μας εμπειρία, καταλαβαίνουμε πως συνδέεται με χαρακτηριστικά όπως η αντρική υπερηφάνεια, η τιμή και η με κάθε κόστος διατήρηση αυτών. Σε συνάρτηση με το γεγονός, πως το γυναικείο σώμα γίνεται αντιληπτό ως ιδιοκτησία του κάθε άντρα καταλαβαίνουμε, πως αυτός, πρέπει να φροντίσει ώστε καμιά να μη τολμήσει να διαταράξει εκείνες τις ιδιότητες του, εντός και εκτός σπιτιού, είτε είναι κάποια γνωστή του γυναίκα, είτε όχι. Το δικαίωμα παρέμβασης στα σώματα μας εκφράζεται με διαφορετικό τρόπο, αλλά με κοινό αίτιο στον δημόσιο χώρο. Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε δει άντρες να αντιδρούν με τον πιο βίαιο και επιθετικό τρόπο απέναντι σε γυναίκες που έχουν απαντήσει στις παρενοχλήσεις τους στο δρόμο. Δεν είναι επίσης λίγες οι φορές που ακούσαμε σε αντροπαρέες πως «με κεράτωσε και εγώ δεν τα σηκώνω αυτά ...». Η αντρική υπερηφάνεια που έχει ποικίλες επιτελέσεις, σίγουρα στην ελληνική συνθήκη, διαμορφώνεται με τους πιο βίαιους, καθημερινούς, αόρατους τρόπους αλλά και αναμφισβήτητα κοινωνικά νομιμοποιημένους. Η ιδιότητα του λεβέντη σε συνδυασμό με βιολογικές αφηγήσεις περί τεστοστερόνης και άκρατης σεξουαλικότητας, έχουν συνδράμει στη δικαιολόγηση κακοποιητικών συμπεριφορών απέναντι σε γυναίκες, με την πιο ακραία μισογυνίστικη έκφραση αυτών, τη γυναικοκτονία κοντινών και όχι μόνο γυναικών. Η απόρριψη, η απιστία, η μη συμμόρφωση με τον κυρίαρχο, κοινωνικό ρόλο της γυναίκας, προβάλλεται ως απαξίωση της αντρική τιμής και πρέπει να τιμωρηθεί.
Σε Ελλάδα, Τουρκία, Ισπανία ο εχθρός είναι και η πατριαρχία!
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια έκρηξη φεμινιστικών κινήσεων παγκοσμίως, με πιο χαρακτηριστικό το μαζικό φεμινιστικό κίνημα «Ni una menos» (καμία λιγότερη) στην Αργεντινή, όπου αποτελεί κεντρικό σύνθημα φεμινιστριών σε πολλές χώρες. Το κίνημα έφερε στο προσκήνιο τον όρο γυναικοκτονία και διεκδίκησε μια σειρά δικαιωμάτων αναφορικά με τη νόμιμη έκτρωση, τη δημιουργία κέντρων υποστήριξης για γυναίκες που υπέστησαν έμφυλη βία, καθώς και αναθεωρήσεις πάνω στην ίδια την εκπαιδευτική διαδικασία από έμφυλη σκοπιά.
Σε ισπανία, ιταλία, ελλάδα και τουρκία, γυναίκες βγαίνουν στον δρόμο και διεκδικούν την κοινωνική και νομική αναγνώριση των δικαιωμάτων τους απέναντι στην έμφυλη βία που βιώνουν. Τα στατιστικά γυναικοκτονιών σε κάθε χώρα μπορεί να διαφέρουν, αλλά μαρτυρίες γυναικών, δημοσιεύματα σε εφημερίδες με ανατριχιαστικές ιστορίες που εκτυλίσσονται μέσα στα νοικοκυριά και στις ερωτικές σχέσεις, δεν αφήνουν περιθώρια αμφισβήτησης: οι άντρες έχουν δικαίωμα ζωής και θανάτου πάνω στα σώματα μας. Αυτή ήταν και η κινητήρια δύναμη για τη δημιουργία των παραπάνω πρωτοβουλιών. Η διεκδίκηση της ύπαρξης μας, της αυτοδιάθεσης των σωμάτων μας, της νόμιμης αυτοάμυνας μας απέναντι στην αντρική κυριαρχία γεφυρώθηκε με την ιστορικότητα φεμινιστικών κινήσεων του παρελθόντος και διευρύνθηκε.
Το Μεξικό είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα συμπύκνωσης των παραπάνω, όπου και είδαμε γυναίκες να διαδηλώνουν για τη καθημερινή σεξουαλικοποιημένη βία που βιώνουν χωρίς να ικανοποιούνται από κάποιο αίσθημα κοινωνικής δικαιοσύνης απ' τους εκεί θεσμούς. Μπορεί να μην υπήρξε κάποιος μαζικός συντονισμός των κινήσεων αυτών, αλλά με τη συνεχή πυροδότηση τέτοιων κινημάτων και την ασταμάτηση διάδοσή τους μέσω social media, μαθαίνουμε η μια από την άλλη και νιώθουμε λιγότερο μόνες και όχι φοβισμένες να διεκδικήσουμε τις ζωές μας πίσω. Με σεβασμό στα ιδιαίτερα στοιχεία κάθε κουλτούρας και της επιλογής των μέσων αντίστασης, στεκόμαστε αλληλέγγυες σε όσες/α βάλλονται, υπονομεύονται και κινδυνεύουν από την αντρική επιβολή.
Τα trans άτομα
Η τρανς κοινότητα εν γένει είναι μια απ΄τις πιο υποτιμημένες κοινότητες στην ελληνική κοινωνία. Τα περιστατικά βίας που βιώνουν, φτάνουν στα αυτιά μας πλέον πιο συχνά, αλλά γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα μεγάλο σκοτεινό κενό μεταξύ της πραγματικότητας που αντιμετωπίζουν και αυτής που δημοσιοποιείται.
Η τρανς κοινότητα δέχεται πολλαπλούς αποκλεισμούς και βαθιά κοινωνική υποτίμηση, ως ένα σώμα στο περιθώριο της κοινωνικής, έμφυλης κατανομής των προνομίων και των δικαιωμάτων, τόσο απ' την κοινωνία, όσο και απ' το κράτος ως μηχανισμός παροχής δικαιωμάτων. Η καθημερινή τρανσφοβία που βιώνουν ξεκινάει απ' τα πολύ βασικά και αυτονόητα δικαιώματα, με τη μη αναγραφή του ονόματος που νιώθουν ότι εκφράζει το φύλο τους σε επίσημα έγγραφα (π.χ. ταυτότητα), τη δυσκολία να βρουν μια δουλειά και ένα σπίτι, πράγματα βασικά για την ανθρώπινη συντήρηση και αξιοπρέπεια. Όσες και όσοι επιχειρούν τη μετάβαση στο φύλο της επιθυμίας τους, έρχονται αντιμέτωπες-οι με την γραφειοκρατία, τους ψυχολογικούς ελέγχους, τον φόβο απ΄ τον οικογενειακό περίγυρο της μη στήριξης και πολλές φορές την παρεμπόδιση της ίδιας της μετάβασης με όχημα την αστυνομία και τις ψυχιατρικές κλινικές. Η τρανσφοβία στην ελλάδα του σήμερα είναι μια σκληρή, απάνθρωπη διαδικασία απέναντι σε υποκείμενα που «διαταράσσουν» την ετεροκανονική πραγματικότητα.
Οι τρανς γυναίκες συγκεκριμένα έχουν βρεθεί αντιμέτωπες με τις πιο επιθετικές εκφάνσεις έμφυλης βίας. Οι ιδιαίτερες συνθήκες που αντιμετωπίζουν δεν μας επιτρέπουν να τις εντάξουμε, χωρίς κανέναν ενδοιασμό, στο πλαίσιο των γυναικοκτονιών και μόνο. Αν και οι δολοφονίες των τρανς γυναικών, εκπορεύονται απ' την ίδια πατριαρχική μήτρα, συμπυκνώνουν και επανεγγράφουν τη σημασία της μη παρέκκλισης του κοινωνικού φύλου, απ' αυτό που οφείλει να είναι, το ετεροκανονικό δίπολο του άντρα και της γυναίκας. Η βία απέναντι στα τρανς σώματα, είναι τιμωρητική, με υπόρρητη πρόθεση την εξόντωση τους. Οι συνήθεις θύτες, ως προς τη φυσική βία τουλάχιστον, είναι άντρες, ισχυρές ή μη αρρενωπότητες, που δεν μπορούν να επιτρέψουν κανένα ξεστράτισμα απ΄ αυτό που θεωρούν δικό τους σώμα, το αντρικό. Ως κυρίαρχα υποκείμενα, πρέπει να το οριοθετήσουν ξανά, με τι άλλο, τη βία που τόσα χρόνια έχει γίνει σάρκα απ' τη σάρκα τους και βασικό μέσο της επιτέλεσης τους.
Η ίδια η κοινωνία και το κράτος έχουν χτίσει το έδαφος, για να μη μαθαίνουμε τι γίνεται όταν κάποια δέχεται επίθεση. Όσες από αυτές μάλιστα, βιοπορίζονται από τη σεξεργασία, ένα εργασιακό πλαίσιο αόρατο σε σύγκριση με τη νόμιμη εργασιακή συνθήκη, έρχονται σε επαφή ακόμα πιο συχνά με τη βία. Από τον κάθε πελάτη, τον κάθε περαστικό που θέλει να τους υπενθυμίσει «ποια είναι η θέση τους», μέχρι την αστυνομία με τους ελέγχους σε πιάτσες, ζουν την πειθάρχηση και τον καθημερινό κίνδυνο.
Τα Μ.Μ.Ε. σκοτώνουν μαζί με τους γυναικοκτόνους.
Ανατρέξαμε σε εφημερίδες, ειδησεογραφικά sites για να δούμε πως αναπαρίστανται οι γυναικοκτονίες. Τίτλοι, παράγραφοι ολόκληροι μας υπενθύμισαν για άλλη μια φορά, πόσο υπεύθυνες μπορεί να είμαστε ακόμη και για την ίδια μας τη δολοφονία. Με την παραδοχή πως τα Μ.Μ.Ε. δεν είναι ουδέτεροι φορείς ενημέρωσης, αλλά παραγωγοί και αναπαραγωγοί των κυρίαρχων τάσεων, δειλά δειλά συγκεντρώσαμε ένα υλικό για το πως καθημερινά δικαιολογούν τόσους γυναικοκτόνους και προετοιμάζουν το έδαφος για τις επόμενες δολοφονίες γυναικών.
Η εκστρατεία δικαιολόγησης/ξεπλύματος ξεκινάει με τίτλους άρθρων που μιλάνε για «οικογενειακές τραγωδίες», «στυγερή δολοφονία» σε βάρος «άτυχης» γυναίκας, «τη σκότωσε γιατί την αγαπούσε», «έγκλημα πάθους», και κάποτε αλλά ακόμη και σήμερα, «εγκλήματα τιμής». Τα Μ.Μ.Ε. και ο κυρίαρχος λόγος προσπαθούν σε κάθε περίπτωση να αποκρύψουν και να σχετικοποιήσουν το βασικό κίνητρο δολοφονιών γυναικών: τον βαθύ μισογυνισμό που διαπερνά όλη την κοινωνία και γαλουχεί καθημερινούς άντρες ως δολοφόνους γυναικών. Έτσι στην πλειονότητα των περιπτώσεων ο μιντιακός λόγος θα προβάλει ρομαντικοποιημένες εικόνες περί αγάπης, ανεξέλεγκτου πάθους που οδηγεί σε μια δολοφονία και σε κάποιες περιπτώσεις κάτι το τόσο μοιρολατρικό, σαν μια κακιά στιγμή, λες και βρέθηκες σε ανοιχτά πυρά, και δεν υπάρχει πρότερη κοινωνική σχέση με τον θύτη. Σε αυτή τη συνθήκη ο βασικός ομιλητής και υπερασπιστής είναι αυτός που είναι εν ζωή, ο θύτης. Ο λόγος του θύματος δεν υπάρχει και όταν επιχειρήσουν να μιλήσουν γι' αυτό, θα είναι σε συνάρτηση του τι έκανε, πως το προκάλεσε με τη συμπεριφορά του, για να «φτάσει» κάποιον στο να γίνει δολοφόνος. Οι γυναίκες ακόμη και απ΄ τον τάφο τους διαθέτουν την κατεξοχήν ευθύνη για το τι τους συνέβη. Οι θύτες στις περιπτώσεις αυτές παρουσιάζονται είτε ως μετανοημένοι, που οδηγήθηκαν εκεί μέσα σε μια θολωμένη στιγμή, είτε ως κτήνη, τέρατα, «τρελοί». Σίγουρα όμως, δεν είναι μέρος, κομμάτι της κοινωνίας αυτής, των έμφυλων σχέσεων εξουσίας, του δικαιώματος ζωής και θανάτου πάνω σε όποιο γυναικείο σώμα θεωρείται πως τους ανήκει.
Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον πως πολλές φορές μια ψυχική ασθένεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν γραμμή υπεράσπισης του θύτη. Πρόσφατο παράδειγμα ο ένστολος αξιωματικός στην κύπρο όπου δολοφόνησε φιλιππινέζες εργάτριες. Του αποδόθηκε ο όρος «τρελός» για να μπορέσουν τα μίντια, η κοινωνία ολόκληρη να ξεμπερδεύει με αυτή την τόσο αιματηρή και βίαιη ιστορία, και να μην αντιμετωπίσει την πραγματικότητα ως είχε και έχει. Οι θεσμοί, αποσύρθηκαν απ΄ τη συλλογική ευθύνη που τους αντιστοιχούσε, με τα σώματα ασφαλείας να μην παίρνουν την ευθύνη τους ως κλάδοι που χτίζουν λεβέντες με όλες τις αξιώσεις που αυτό μπορεί να φέρει. Η αστυνομία απ' την άλλη μιας και επρόκειτο για γυναίκες μετανάστριες με ένα συγκεκριμένο κοινωνικό κεφάλαιο στην κυπριακή κοινωνία, μετά τις «εξελίξεις'» και τις πιέσεις κόσμου της φιλιππινέζικης κοινότητας και αλληλέγγυου, υποχώρησε και ζήτησε ένα ξερό συγνώμη. Το συγνώμη αυτό απλά, επιβεβαιώνει την καθημερινή αντιμετώπιση και υποτίμηση γυναικών μεταναστριών που βιώνουν κακοποίηση και οι αρχές είναι στην καλύτερη εκδοχή διεκπεραιωτικές και στη χειρότερη άφαντες. Τίποτα δεν μπορεί να δεν μας καθησυχάσει πως και σε άλλες αντίστοιχες εξαφανίσεις γυναικών μεταναστριών θα το μάθουμε προτού να είναι αργά.
Είναι αρκετά οξύμωρη, σε σύγκριση με όσα αναφέρθηκαν πιο πάνω, η αναπαράσταση γυναικών που έχουν υπάρξει θύτες, είτε σκοτώνοντας τους άντρες τους, είτε τα παιδιά τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις τα Μ.Μ.Ε. δεν εμφανίζονται τόσο συμπονετικά και υποστηρικτικά. Οι πιο κλασικές εκφράσεις που ντύνουν τα δελτία των 8, είναι ότι ήταν η γυναίκα αράχνη/δηλητήριο/μάγισσα. Οποιαδήποτε εμπρόθετη επιθετικότητα προς το άλλο φύλο δεν γίνεται αντιληπτή με βάση το παρελθόν αυτής της σχέσης, είτε είναι ερωτική, είτε οικογενειακή, άρα δεν λαμ΄βανεται υπόψη και οποιαδήποτε μορφή κακοποίησης. Στη γυναίκα αποδίδονται χαρακτηριστικά υποτιμητικά, όπως η πανουργία και η πονηριά, και ποτέ δεν εξετάζεται αν ήταν σε αυτοάμυνα. Η τακτική αυτή είναι αρκετά συνεπής, άλλωστε, με την κυρίαρχη αφήγηση, περί γυναικείου κοινωνικού ρόλου. Ο ρόλος αυτός οφείλει, φυσικά, να είναι τρυφερός, συναισθηματικός, καθόλου επιθετικός και εν γένει παθητικός.
Αντίστοιχα, όταν η γυναίκα βρίσκεται σε μια θέση όπου για χ ψ λόγους κατηγορείται για τη δολοφονία του παιδιού της (θα προσπαθήσουμε να τα εντάξουμε όλα σ ένα κοινό μοτίβο), σπάει κοινωνικά μεμιάς το βασικό της καθήκον, τη μητρότητα. Η οικεία σε όλες και όλα μας εικόνα της Μήδειας, προοικονομεί τη βαθιά δαιμονοποίηση που θα υποστεί μια τέτοια γυναίκα απ' την κοινωνία, θα εξοριστεί στο μη ανθρώπινο, αφού ποια μάνα θα σκότωνε τα παιδιά της; Μια παιδοκτόνος μάνα, δεν παρεκκλίνει απλά απ΄ τον ρόλο της, τον αποδομεί σ΄ ένα έσχατο σημείο, που κοινωνικά ακουμπάει τον αποτροπιασμό, και εκεί πέρα δεν υπάρχουν δικαιολογίες, είτε μιλάμε για αμέλεια, είτε μιλάμε για σκόπιμη βία, η μάνα είναι εκεί για να φροντίζει,να ξεσκατίζει, να ακούει, ακόμη και και αν κακοπερνάει. Δεν υπάρχει διέξοδος/εναλλακτική.
Ένα απ' τα πολλά συμπεράσματα που μπορούμε να βγάλουμε είναι ότι η αναπαράσταση γυναικών ως υποκείμενα βίαια, υποκύπτει στα κατεξοχήν στερεότυπα, ρόλους που έχουν δομηθεί χρόνια τώρα για το γυναικείο φύλο. Όσο και να μετασχηματίζονται οι έμφυλοι ρόλοι, μια γυναίκα δολοφόνος έχει ξεστρατίσει από τη «φυσική» της πορεία και θα δικαστεί και για το αδίκημα της αλλά και για αυτή της την παρέκκλιση, απ’ όλη την κοινωνία.
Τι θέλουμε από τους φεμινισμούς μας
Στο σήμερα πολλές φεμινιστικές τάσεις αγγίζουν, επικαιροποιούν τον όρο γυναικοκτονία και πέραν της αμιγώς φεμινιστικής κοινότητας, τον κοινωνικοποιούν στο ευρύτερο αντικαπιταλιστικό κίνημα. Είναι σημαντικό η ατζέντα υπεράσπισης των σωμάτων μας να σταθεί λίγο παραπάνω σ' αυτόν τον όρο. Αν μπορούν να μας σκοτώνουν και να μην είναι κοινωνικά αναγνωρισμένο γιατί έγινε, για ότι άλλο και αν μιλήσουμε θα είναι μερικό. Επειδή μάλιστα, λείπουν πολλές που δεν ακούστηκαν, και δεν μπορούμε να τις καλέσουμε να μας συντροφεύσουν σε αυτή τη μάχη, πρέπει να μιλήσουμε εμείς. Εμείς που εν δυνάμει μπορεί και να βρεθούμε σε αυτή τη θέση, που δεν θα φύγουμε με το που μυριστούμε ότι θα παίξει βία απ' τον γκόμενο μας, που ντρεπόμαστε γιατί ανεχτήκαμε το σπασμένο ποτήρι που έσπασε μπροστά μας, εμείς που πήραμε τηλέφωνο την κολλητή μας γιατί φοβόμαστε μη και μας παρακολουθεί ο πρώην μας, εμείς που του είπαμε αυτά να τα κάνει στον πατέρα του, όχι σε εμάς...
Εμείς που έχουμε τις αδυναμίες μας, που δεν τα έχουμε λήξει όλα, αλλά σιγοβράζει μέσα μας ο θυμός για καθεμία που μάθαμε πως «έφυγε», εμείς θέλουμε να σηκώσουμε τη συλλογική ευθύνη να μην επιτρέψουμε οι γυναικοκτονίες να συνεχίσουν να είναι μία κανονικότητα. Εμείς που όπως γίνεται κατανοητό, δεν είμαστε ένα ομοιογενές σύνολο, αλλά τόσο ετερόκλητες ως προς το πως θα αντιδρούσαμε σε ένα περιστατικό βίας από κοντινό μας άντρα, θέλουμε να μην επιτρέψουμε καμία άλλη δίκη γυναικοκτόνου να περάσει στην αφάνεια. Θεωρούμε πως πρέπει ως φεμινίστριες να στηρίζουμε τις δίκες των γυναικών που αμύνθηκαν σε περιστατικά κακοποίησης/ σεξουαλικής παρενόχλησης, και τα ελληνικά δικαστήρια ,μαζί με τις τοπικές κοινωνίες, τους έχουν ετοιμάσει χρόνια τώρα μπόλικες ταφόπλακες.
Για τα θύματα της βίας και το περιβάλλον τους:
Επίσης σε pdf εδώ.
Λίγα λόγια για τις γυναικοκτονίες από μια φεμινιστική σκοπιά
Τι είναι οι γυναικοκτονίες;
Τι συμβαίνει στην Ελλάδα και τι ιδιαίτερα χαρακτηριστικά έχει αυτό το φαινόμενο;
Πώς αναπαρίσταται στα Μ.Μ.Ε.;
Τι σημαίνει για εμάς με λίγα λόγια, αυτός ο νεοεμφανιζόμενος όρος και γιατί χρειάζεται να διακριθεί από άλλου τύπου δολοφονίες;
Εδώ θα μιλήσουμε για όλα αυτά, ως ένα ζήτημα κεντρικής σημασίας για το φεμινιστικό κίνημα. Κατά καιρούς σε διάφορες παγκόσμιες ημέρες μνήμης ενάντια στη βία κατά των γυναικών, γίνεται αναφορά στην κατεξοχήν αιτία θανάτου των γυναικών στον Δυτικό κόσμο: τη δολοφονία τους από κάποιο άντρα. Ο όρος γυναικοκοκτονία ο οποίος άρχισε να χρησιμοποιείται τη δεκαετία του '80 και να αναγνωρίζεται ως τέτοιος από επίσημους φορείς, ΜΚΟ κλπ, φαίνεται να απουσιάζει και να αποσιωπάται από την κοινωνική σφαίρα. Τα τελευταία χρόνια, πολλές από εμάς προσπαθούμε να κεντρικοποιήσουμε την σημασία του λέγοντας πως: η κακοποίηση που ασκείται στα γυναικεία σώματα εκφράζεται με ποικίλους τρόπους. Μπορεί να είναι κακοποίηση φυσική, συναισθηματική, λεκτική και σεξουαλική. Η γυναικοκτονία είναι η πιο ακραία και θανατηφόρα εκδήλωση της βίας κατά των γυναικών, η οποία βάζει στο επίκεντρο το θάνατο της γυναίκας, τον τερματισμό της ύπαρξής της πέρα από την υποτίμηση, τον έλεγχο, την αντικειμενοποίηση και πειθάρχηση του σώματός της, στο οποίο στοχεύουν οι άλλες μορφές έμφυλης βίας. Η γυναικοκτονία διαπράττεται κατά βάση στην οικογενειακή εστία, από ερωτικούς συντρόφους, συζύγους, πατεράδες, αδερφούς, και είναι από τις πιο βίαιες επιθέσεις εναντίον του γυναικείου πληθυσμού, που όμως παρά την έντασή του, δεν αποτυπώνεται ως τέτοια. Παρότι τα γεγονότα αυτά, λαμβάνουν χώρα καθημερινά ανά τον κόσμο, παρουσιάζονται σαν μεμονωμένα περιστατικά κι ερμηνεύονται σαν εγκλήματα πάθους, επειδή μία γυναίκα που δεν υπάκουσε, ξύπνησε το «αντρικό επιθετικό αντανακλαστικό» κάποιου από τους κοντινούς της άντρες.
Γιατί οι κοντινοί άντρες δολοφονούν γυναίκες;
Μεγαλωμένες στην ελληνική κοινωνία, ήρθαμε αντιμέτωπες από μικρές με μια σειρά πειθαρχήσεων που ρίζωναν μέσα μας. Καλούμασταν να προσέχουμε, να έχουμε δεύτερες, τρίτες σκέψεις, να οφείλουμε να σιωπούμε σε περιστατικά παραβιαστικά (λεκτικής και σωματικής φύσης). Το οικογενειακό σπίτι στην καλύτερη και στην χειρότερή του έκφραση, ήταν ο πρώτος και βασικός τόπος που ήρθαμε σε επαφή με τον καθοριστικό λόγο του πατέρα πάνω στη συμπεριφορά μας, την ενδυμασία μας, ακόμη και τη σεξουαλικότητα μας. Όπου δεν έφτανε η παρέμβαση του πατέρα, ενεργό, συμπληρωματικό ρόλο αναλάμβαναν άλλες αντρικές οικογενειακές φιγούρες, τα αδέρφια, ξαδέρφια, θείοι. Αυτή η κυρίαρχη συνθήκη, μεταφέρεται σε ύστερο χρόνο και στις ερωτικές και οικείες σχέσεις. Είτε είναι γκόμενοι, είτε σύζυγοι, έχουν κοινωνικοποιηθεί και οι ίδιοι με τέτοιο τρόπο απ' τους πατεράδες και τις αντροπαρέες, ώστε να μπορούν να αναλάβουν το πλέον ρυθμιστικό ρόλο στα γυναικεία σώματα και έχουν τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο, στο τι θα κάνουμε σε κάθε επιλογή μας. Οργανικό ρόλο σ' αυτή την πειθάρχηση καταλαμβάνουν και οι μητέρες μας. Με καθημερινές νουθετήσεις στο πως να υπάρχουμε ως θηλυκότητες και με ρητή ή όχι στήριξη πατριαρχικών επιταγών στις οποίες πρέπει να υπακούσουμε, διευκολύνουν στην μετατόπιση της όποιας ευθύνης στα χέρια μας.
Στην ελληνική περίπτωση συγκεκριμένα, οι χριστιανικές και παραδοσιακές αξίες συντηρητισμού διαπερνούν όλο τον οικογενειακό ιστό, η σεξουαλικότητα αφορά κατά βάση τα αρσενικά μέλη του σπιτιού και οι θηλυκότητες αλλά και οποιαδήποτε άτομο παρεκκλίνει απ' το δίπολο των φύλων, εκτοπίζεται στη σφαίρα του ανήθικου, του αφύσικου. Με βάσει αυτά διαμορφώνεται η πατριαρχική κουλτούρα που επιτρέπει και τη βία κατά των γυναικών.
Την ίδια στιγμή, η ελληνική κοινωνία, αναγνωρίζει και αναπαράγει την cis straight αρρενωπότητα με πολύ συγκεκριμένο τρόπο. Η οικοδόμηση της ως «προστάτη του σπιτικού», «καλό παιδί», ωκουβαλητή» και συντηρητή της ευταξίας της οικογένειας, αποκρυσταλλώνεται στην ενδεικτική λέξη «λεβέντης». Σε μια πρώτη επαφή με το τι σημαίνει να είσαι λεβέντης στο σήμερα - πέρα απ' το να είσαι σίγουρα cis straight άντρας - απ' την κοινωνική μας εμπειρία, καταλαβαίνουμε πως συνδέεται με χαρακτηριστικά όπως η αντρική υπερηφάνεια, η τιμή και η με κάθε κόστος διατήρηση αυτών. Σε συνάρτηση με το γεγονός, πως το γυναικείο σώμα γίνεται αντιληπτό ως ιδιοκτησία του κάθε άντρα καταλαβαίνουμε, πως αυτός, πρέπει να φροντίσει ώστε καμιά να μη τολμήσει να διαταράξει εκείνες τις ιδιότητες του, εντός και εκτός σπιτιού, είτε είναι κάποια γνωστή του γυναίκα, είτε όχι. Το δικαίωμα παρέμβασης στα σώματα μας εκφράζεται με διαφορετικό τρόπο, αλλά με κοινό αίτιο στον δημόσιο χώρο. Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε δει άντρες να αντιδρούν με τον πιο βίαιο και επιθετικό τρόπο απέναντι σε γυναίκες που έχουν απαντήσει στις παρενοχλήσεις τους στο δρόμο. Δεν είναι επίσης λίγες οι φορές που ακούσαμε σε αντροπαρέες πως «με κεράτωσε και εγώ δεν τα σηκώνω αυτά ...». Η αντρική υπερηφάνεια που έχει ποικίλες επιτελέσεις, σίγουρα στην ελληνική συνθήκη, διαμορφώνεται με τους πιο βίαιους, καθημερινούς, αόρατους τρόπους αλλά και αναμφισβήτητα κοινωνικά νομιμοποιημένους. Η ιδιότητα του λεβέντη σε συνδυασμό με βιολογικές αφηγήσεις περί τεστοστερόνης και άκρατης σεξουαλικότητας, έχουν συνδράμει στη δικαιολόγηση κακοποιητικών συμπεριφορών απέναντι σε γυναίκες, με την πιο ακραία μισογυνίστικη έκφραση αυτών, τη γυναικοκτονία κοντινών και όχι μόνο γυναικών. Η απόρριψη, η απιστία, η μη συμμόρφωση με τον κυρίαρχο, κοινωνικό ρόλο της γυναίκας, προβάλλεται ως απαξίωση της αντρική τιμής και πρέπει να τιμωρηθεί.
Σε Ελλάδα, Τουρκία, Ισπανία ο εχθρός είναι και η πατριαρχία!
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια έκρηξη φεμινιστικών κινήσεων παγκοσμίως, με πιο χαρακτηριστικό το μαζικό φεμινιστικό κίνημα «Ni una menos» (καμία λιγότερη) στην Αργεντινή, όπου αποτελεί κεντρικό σύνθημα φεμινιστριών σε πολλές χώρες. Το κίνημα έφερε στο προσκήνιο τον όρο γυναικοκτονία και διεκδίκησε μια σειρά δικαιωμάτων αναφορικά με τη νόμιμη έκτρωση, τη δημιουργία κέντρων υποστήριξης για γυναίκες που υπέστησαν έμφυλη βία, καθώς και αναθεωρήσεις πάνω στην ίδια την εκπαιδευτική διαδικασία από έμφυλη σκοπιά.
Σε ισπανία, ιταλία, ελλάδα και τουρκία, γυναίκες βγαίνουν στον δρόμο και διεκδικούν την κοινωνική και νομική αναγνώριση των δικαιωμάτων τους απέναντι στην έμφυλη βία που βιώνουν. Τα στατιστικά γυναικοκτονιών σε κάθε χώρα μπορεί να διαφέρουν, αλλά μαρτυρίες γυναικών, δημοσιεύματα σε εφημερίδες με ανατριχιαστικές ιστορίες που εκτυλίσσονται μέσα στα νοικοκυριά και στις ερωτικές σχέσεις, δεν αφήνουν περιθώρια αμφισβήτησης: οι άντρες έχουν δικαίωμα ζωής και θανάτου πάνω στα σώματα μας. Αυτή ήταν και η κινητήρια δύναμη για τη δημιουργία των παραπάνω πρωτοβουλιών. Η διεκδίκηση της ύπαρξης μας, της αυτοδιάθεσης των σωμάτων μας, της νόμιμης αυτοάμυνας μας απέναντι στην αντρική κυριαρχία γεφυρώθηκε με την ιστορικότητα φεμινιστικών κινήσεων του παρελθόντος και διευρύνθηκε.
Το Μεξικό είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα συμπύκνωσης των παραπάνω, όπου και είδαμε γυναίκες να διαδηλώνουν για τη καθημερινή σεξουαλικοποιημένη βία που βιώνουν χωρίς να ικανοποιούνται από κάποιο αίσθημα κοινωνικής δικαιοσύνης απ' τους εκεί θεσμούς. Μπορεί να μην υπήρξε κάποιος μαζικός συντονισμός των κινήσεων αυτών, αλλά με τη συνεχή πυροδότηση τέτοιων κινημάτων και την ασταμάτηση διάδοσή τους μέσω social media, μαθαίνουμε η μια από την άλλη και νιώθουμε λιγότερο μόνες και όχι φοβισμένες να διεκδικήσουμε τις ζωές μας πίσω. Με σεβασμό στα ιδιαίτερα στοιχεία κάθε κουλτούρας και της επιλογής των μέσων αντίστασης, στεκόμαστε αλληλέγγυες σε όσες/α βάλλονται, υπονομεύονται και κινδυνεύουν από την αντρική επιβολή.
Τα trans άτομα
Η τρανς κοινότητα εν γένει είναι μια απ΄τις πιο υποτιμημένες κοινότητες στην ελληνική κοινωνία. Τα περιστατικά βίας που βιώνουν, φτάνουν στα αυτιά μας πλέον πιο συχνά, αλλά γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα μεγάλο σκοτεινό κενό μεταξύ της πραγματικότητας που αντιμετωπίζουν και αυτής που δημοσιοποιείται.
Η τρανς κοινότητα δέχεται πολλαπλούς αποκλεισμούς και βαθιά κοινωνική υποτίμηση, ως ένα σώμα στο περιθώριο της κοινωνικής, έμφυλης κατανομής των προνομίων και των δικαιωμάτων, τόσο απ' την κοινωνία, όσο και απ' το κράτος ως μηχανισμός παροχής δικαιωμάτων. Η καθημερινή τρανσφοβία που βιώνουν ξεκινάει απ' τα πολύ βασικά και αυτονόητα δικαιώματα, με τη μη αναγραφή του ονόματος που νιώθουν ότι εκφράζει το φύλο τους σε επίσημα έγγραφα (π.χ. ταυτότητα), τη δυσκολία να βρουν μια δουλειά και ένα σπίτι, πράγματα βασικά για την ανθρώπινη συντήρηση και αξιοπρέπεια. Όσες και όσοι επιχειρούν τη μετάβαση στο φύλο της επιθυμίας τους, έρχονται αντιμέτωπες-οι με την γραφειοκρατία, τους ψυχολογικούς ελέγχους, τον φόβο απ΄ τον οικογενειακό περίγυρο της μη στήριξης και πολλές φορές την παρεμπόδιση της ίδιας της μετάβασης με όχημα την αστυνομία και τις ψυχιατρικές κλινικές. Η τρανσφοβία στην ελλάδα του σήμερα είναι μια σκληρή, απάνθρωπη διαδικασία απέναντι σε υποκείμενα που «διαταράσσουν» την ετεροκανονική πραγματικότητα.
Οι τρανς γυναίκες συγκεκριμένα έχουν βρεθεί αντιμέτωπες με τις πιο επιθετικές εκφάνσεις έμφυλης βίας. Οι ιδιαίτερες συνθήκες που αντιμετωπίζουν δεν μας επιτρέπουν να τις εντάξουμε, χωρίς κανέναν ενδοιασμό, στο πλαίσιο των γυναικοκτονιών και μόνο. Αν και οι δολοφονίες των τρανς γυναικών, εκπορεύονται απ' την ίδια πατριαρχική μήτρα, συμπυκνώνουν και επανεγγράφουν τη σημασία της μη παρέκκλισης του κοινωνικού φύλου, απ' αυτό που οφείλει να είναι, το ετεροκανονικό δίπολο του άντρα και της γυναίκας. Η βία απέναντι στα τρανς σώματα, είναι τιμωρητική, με υπόρρητη πρόθεση την εξόντωση τους. Οι συνήθεις θύτες, ως προς τη φυσική βία τουλάχιστον, είναι άντρες, ισχυρές ή μη αρρενωπότητες, που δεν μπορούν να επιτρέψουν κανένα ξεστράτισμα απ΄ αυτό που θεωρούν δικό τους σώμα, το αντρικό. Ως κυρίαρχα υποκείμενα, πρέπει να το οριοθετήσουν ξανά, με τι άλλο, τη βία που τόσα χρόνια έχει γίνει σάρκα απ' τη σάρκα τους και βασικό μέσο της επιτέλεσης τους.
Η ίδια η κοινωνία και το κράτος έχουν χτίσει το έδαφος, για να μη μαθαίνουμε τι γίνεται όταν κάποια δέχεται επίθεση. Όσες από αυτές μάλιστα, βιοπορίζονται από τη σεξεργασία, ένα εργασιακό πλαίσιο αόρατο σε σύγκριση με τη νόμιμη εργασιακή συνθήκη, έρχονται σε επαφή ακόμα πιο συχνά με τη βία. Από τον κάθε πελάτη, τον κάθε περαστικό που θέλει να τους υπενθυμίσει «ποια είναι η θέση τους», μέχρι την αστυνομία με τους ελέγχους σε πιάτσες, ζουν την πειθάρχηση και τον καθημερινό κίνδυνο.
Τα Μ.Μ.Ε. σκοτώνουν μαζί με τους γυναικοκτόνους.
Ανατρέξαμε σε εφημερίδες, ειδησεογραφικά sites για να δούμε πως αναπαρίστανται οι γυναικοκτονίες. Τίτλοι, παράγραφοι ολόκληροι μας υπενθύμισαν για άλλη μια φορά, πόσο υπεύθυνες μπορεί να είμαστε ακόμη και για την ίδια μας τη δολοφονία. Με την παραδοχή πως τα Μ.Μ.Ε. δεν είναι ουδέτεροι φορείς ενημέρωσης, αλλά παραγωγοί και αναπαραγωγοί των κυρίαρχων τάσεων, δειλά δειλά συγκεντρώσαμε ένα υλικό για το πως καθημερινά δικαιολογούν τόσους γυναικοκτόνους και προετοιμάζουν το έδαφος για τις επόμενες δολοφονίες γυναικών.
Η εκστρατεία δικαιολόγησης/ξεπλύματος ξεκινάει με τίτλους άρθρων που μιλάνε για «οικογενειακές τραγωδίες», «στυγερή δολοφονία» σε βάρος «άτυχης» γυναίκας, «τη σκότωσε γιατί την αγαπούσε», «έγκλημα πάθους», και κάποτε αλλά ακόμη και σήμερα, «εγκλήματα τιμής». Τα Μ.Μ.Ε. και ο κυρίαρχος λόγος προσπαθούν σε κάθε περίπτωση να αποκρύψουν και να σχετικοποιήσουν το βασικό κίνητρο δολοφονιών γυναικών: τον βαθύ μισογυνισμό που διαπερνά όλη την κοινωνία και γαλουχεί καθημερινούς άντρες ως δολοφόνους γυναικών. Έτσι στην πλειονότητα των περιπτώσεων ο μιντιακός λόγος θα προβάλει ρομαντικοποιημένες εικόνες περί αγάπης, ανεξέλεγκτου πάθους που οδηγεί σε μια δολοφονία και σε κάποιες περιπτώσεις κάτι το τόσο μοιρολατρικό, σαν μια κακιά στιγμή, λες και βρέθηκες σε ανοιχτά πυρά, και δεν υπάρχει πρότερη κοινωνική σχέση με τον θύτη. Σε αυτή τη συνθήκη ο βασικός ομιλητής και υπερασπιστής είναι αυτός που είναι εν ζωή, ο θύτης. Ο λόγος του θύματος δεν υπάρχει και όταν επιχειρήσουν να μιλήσουν γι' αυτό, θα είναι σε συνάρτηση του τι έκανε, πως το προκάλεσε με τη συμπεριφορά του, για να «φτάσει» κάποιον στο να γίνει δολοφόνος. Οι γυναίκες ακόμη και απ΄ τον τάφο τους διαθέτουν την κατεξοχήν ευθύνη για το τι τους συνέβη. Οι θύτες στις περιπτώσεις αυτές παρουσιάζονται είτε ως μετανοημένοι, που οδηγήθηκαν εκεί μέσα σε μια θολωμένη στιγμή, είτε ως κτήνη, τέρατα, «τρελοί». Σίγουρα όμως, δεν είναι μέρος, κομμάτι της κοινωνίας αυτής, των έμφυλων σχέσεων εξουσίας, του δικαιώματος ζωής και θανάτου πάνω σε όποιο γυναικείο σώμα θεωρείται πως τους ανήκει.
Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον πως πολλές φορές μια ψυχική ασθένεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν γραμμή υπεράσπισης του θύτη. Πρόσφατο παράδειγμα ο ένστολος αξιωματικός στην κύπρο όπου δολοφόνησε φιλιππινέζες εργάτριες. Του αποδόθηκε ο όρος «τρελός» για να μπορέσουν τα μίντια, η κοινωνία ολόκληρη να ξεμπερδεύει με αυτή την τόσο αιματηρή και βίαιη ιστορία, και να μην αντιμετωπίσει την πραγματικότητα ως είχε και έχει. Οι θεσμοί, αποσύρθηκαν απ΄ τη συλλογική ευθύνη που τους αντιστοιχούσε, με τα σώματα ασφαλείας να μην παίρνουν την ευθύνη τους ως κλάδοι που χτίζουν λεβέντες με όλες τις αξιώσεις που αυτό μπορεί να φέρει. Η αστυνομία απ' την άλλη μιας και επρόκειτο για γυναίκες μετανάστριες με ένα συγκεκριμένο κοινωνικό κεφάλαιο στην κυπριακή κοινωνία, μετά τις «εξελίξεις'» και τις πιέσεις κόσμου της φιλιππινέζικης κοινότητας και αλληλέγγυου, υποχώρησε και ζήτησε ένα ξερό συγνώμη. Το συγνώμη αυτό απλά, επιβεβαιώνει την καθημερινή αντιμετώπιση και υποτίμηση γυναικών μεταναστριών που βιώνουν κακοποίηση και οι αρχές είναι στην καλύτερη εκδοχή διεκπεραιωτικές και στη χειρότερη άφαντες. Τίποτα δεν μπορεί να δεν μας καθησυχάσει πως και σε άλλες αντίστοιχες εξαφανίσεις γυναικών μεταναστριών θα το μάθουμε προτού να είναι αργά.
Είναι αρκετά οξύμωρη, σε σύγκριση με όσα αναφέρθηκαν πιο πάνω, η αναπαράσταση γυναικών που έχουν υπάρξει θύτες, είτε σκοτώνοντας τους άντρες τους, είτε τα παιδιά τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις τα Μ.Μ.Ε. δεν εμφανίζονται τόσο συμπονετικά και υποστηρικτικά. Οι πιο κλασικές εκφράσεις που ντύνουν τα δελτία των 8, είναι ότι ήταν η γυναίκα αράχνη/δηλητήριο/μάγισσα. Οποιαδήποτε εμπρόθετη επιθετικότητα προς το άλλο φύλο δεν γίνεται αντιληπτή με βάση το παρελθόν αυτής της σχέσης, είτε είναι ερωτική, είτε οικογενειακή, άρα δεν λαμ΄βανεται υπόψη και οποιαδήποτε μορφή κακοποίησης. Στη γυναίκα αποδίδονται χαρακτηριστικά υποτιμητικά, όπως η πανουργία και η πονηριά, και ποτέ δεν εξετάζεται αν ήταν σε αυτοάμυνα. Η τακτική αυτή είναι αρκετά συνεπής, άλλωστε, με την κυρίαρχη αφήγηση, περί γυναικείου κοινωνικού ρόλου. Ο ρόλος αυτός οφείλει, φυσικά, να είναι τρυφερός, συναισθηματικός, καθόλου επιθετικός και εν γένει παθητικός.
Αντίστοιχα, όταν η γυναίκα βρίσκεται σε μια θέση όπου για χ ψ λόγους κατηγορείται για τη δολοφονία του παιδιού της (θα προσπαθήσουμε να τα εντάξουμε όλα σ ένα κοινό μοτίβο), σπάει κοινωνικά μεμιάς το βασικό της καθήκον, τη μητρότητα. Η οικεία σε όλες και όλα μας εικόνα της Μήδειας, προοικονομεί τη βαθιά δαιμονοποίηση που θα υποστεί μια τέτοια γυναίκα απ' την κοινωνία, θα εξοριστεί στο μη ανθρώπινο, αφού ποια μάνα θα σκότωνε τα παιδιά της; Μια παιδοκτόνος μάνα, δεν παρεκκλίνει απλά απ΄ τον ρόλο της, τον αποδομεί σ΄ ένα έσχατο σημείο, που κοινωνικά ακουμπάει τον αποτροπιασμό, και εκεί πέρα δεν υπάρχουν δικαιολογίες, είτε μιλάμε για αμέλεια, είτε μιλάμε για σκόπιμη βία, η μάνα είναι εκεί για να φροντίζει,να ξεσκατίζει, να ακούει, ακόμη και και αν κακοπερνάει. Δεν υπάρχει διέξοδος/εναλλακτική.
Ένα απ' τα πολλά συμπεράσματα που μπορούμε να βγάλουμε είναι ότι η αναπαράσταση γυναικών ως υποκείμενα βίαια, υποκύπτει στα κατεξοχήν στερεότυπα, ρόλους που έχουν δομηθεί χρόνια τώρα για το γυναικείο φύλο. Όσο και να μετασχηματίζονται οι έμφυλοι ρόλοι, μια γυναίκα δολοφόνος έχει ξεστρατίσει από τη «φυσική» της πορεία και θα δικαστεί και για το αδίκημα της αλλά και για αυτή της την παρέκκλιση, απ’ όλη την κοινωνία.
Τι θέλουμε από τους φεμινισμούς μας
Στο σήμερα πολλές φεμινιστικές τάσεις αγγίζουν, επικαιροποιούν τον όρο γυναικοκτονία και πέραν της αμιγώς φεμινιστικής κοινότητας, τον κοινωνικοποιούν στο ευρύτερο αντικαπιταλιστικό κίνημα. Είναι σημαντικό η ατζέντα υπεράσπισης των σωμάτων μας να σταθεί λίγο παραπάνω σ' αυτόν τον όρο. Αν μπορούν να μας σκοτώνουν και να μην είναι κοινωνικά αναγνωρισμένο γιατί έγινε, για ότι άλλο και αν μιλήσουμε θα είναι μερικό. Επειδή μάλιστα, λείπουν πολλές που δεν ακούστηκαν, και δεν μπορούμε να τις καλέσουμε να μας συντροφεύσουν σε αυτή τη μάχη, πρέπει να μιλήσουμε εμείς. Εμείς που εν δυνάμει μπορεί και να βρεθούμε σε αυτή τη θέση, που δεν θα φύγουμε με το που μυριστούμε ότι θα παίξει βία απ' τον γκόμενο μας, που ντρεπόμαστε γιατί ανεχτήκαμε το σπασμένο ποτήρι που έσπασε μπροστά μας, εμείς που πήραμε τηλέφωνο την κολλητή μας γιατί φοβόμαστε μη και μας παρακολουθεί ο πρώην μας, εμείς που του είπαμε αυτά να τα κάνει στον πατέρα του, όχι σε εμάς...
Εμείς που έχουμε τις αδυναμίες μας, που δεν τα έχουμε λήξει όλα, αλλά σιγοβράζει μέσα μας ο θυμός για καθεμία που μάθαμε πως «έφυγε», εμείς θέλουμε να σηκώσουμε τη συλλογική ευθύνη να μην επιτρέψουμε οι γυναικοκτονίες να συνεχίσουν να είναι μία κανονικότητα. Εμείς που όπως γίνεται κατανοητό, δεν είμαστε ένα ομοιογενές σύνολο, αλλά τόσο ετερόκλητες ως προς το πως θα αντιδρούσαμε σε ένα περιστατικό βίας από κοντινό μας άντρα, θέλουμε να μην επιτρέψουμε καμία άλλη δίκη γυναικοκτόνου να περάσει στην αφάνεια. Θεωρούμε πως πρέπει ως φεμινίστριες να στηρίζουμε τις δίκες των γυναικών που αμύνθηκαν σε περιστατικά κακοποίησης/ σεξουαλικής παρενόχλησης, και τα ελληνικά δικαστήρια ,μαζί με τις τοπικές κοινωνίες, τους έχουν ετοιμάσει χρόνια τώρα μπόλικες ταφόπλακες.
Για τα θύματα της βίας και το περιβάλλον τους:
- στηρίζουμε τις φίλες μας, τις γνωστές, τις συντρόφισσες μας που μάθαμε ότι κακοποιήθηκαν ή κακοποιούνται, αναγνωρίζοντας τη δυσκολία του να το πεις.
- σε μια κακοποιητική σχέση(είτε ψυχολογική, είτε σωματική) πρέπει να σκεφτούμε τις εαυτές μας και τι είναι καλύτερο για εμάς.
- καμιά δεν είναι λιγότερο δυναμική επειδή δεν ανταπέδωσε σε μια πράξη βίας, επειδή πάγωσε, φοβήθηκε.
- υπενθυμίζουμε σε μια γυναίκα που έχει υποστεί βία, πως δεν φταίει ποτέ αυτή, η ντροπή και το στίγμα πρέπει να είναι μέρος του θύτη.
- δεν μεταφέρουμε σε τρίτους το βίωμα της και γενικά δεν μιλάμε γι' αυτό χωρίς τη συγκατάθεση της.
- στηρίζουμε την απομάκρυνση της από τον κακοποιητή, όσο και αν ισχυρίζεται πως έχει αλλάξει.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου